ประวัติความเป็นมา
ประวัติความเป็นมาเมืองอำนาจเจริญ
เมื่อวันอังคาร ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 9
จุลศักราช 2410
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ให้ยกฐานะบ้านค้อใหญ่ (ปัจจุบันในท้องที่อำเภอลืออำนาจ) ขึ้นเป็นเมืองใช้ชื่อว่า “เมืองอำนาจเจริญ” เมืองอำนาจเจริญจึงได้รับการสถาปนาเป็นเมือง ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
โดยขึ้นกับบังคับยัญชาต่อเจ้าเมืองเขมราฐธานี มีท้าวจันทบุรม (เสือ)
บุตรชายของพระเทพวงศา (ท้าวบุญสิงห์เจ้าเมืองเขมราฐธานี ซึ่งเป็นหลานของพระวอ
เจ้าเมืองอุบลราชธานีเป็นเจ้าเมืองอุบลราชธานีเป็นเจ้าเมืองอำนาจเจริญคนแรกมียศเป็น
“พระอมรอำนาจ” ตันสกุลอมรสิน
ตามประวัติศาสตร์เมื่อครั้งตั้งเจ้าเมืองอุบลราชธานี ตอนหนึ่งกล่าวว่า
“ด้วยระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวผู้ผ่านภิภพกรุงเทพมหานครศรีอยุธยา มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ตั้งให้พระปทุม
เป็น พระปุมวรราชสุรยสงศ์ ครองบเมืองอุบลราชธานีศรีวนาลัยประเทศราชเศกให้ ณ
วันจันทร์ เดือน 8 แรม 13 ค่ำ จุลศํกราช 1154 ปีชวด จันวาศก”
กาลเวลาล่วงไปเป็นเวลาช้านานจนกระทั่งถึงสมัยพระเทพวงศา
(บุญเฮ้า) ซึ่งมีบุตร 2 คน คือ ท้าวบุญสิงห์ และท้าวบุญชัย เมื่อพระเทพวงศา (บุญเฮ้า) ผู้เป็นบิดาถึงแก่อนิจกรรม จึงโปรดเกล้าฯ ให้ท้าวบุญสิงห์ เป็นพระเทพวงศา
เป็นเจ้าเมืองเขมราฐแทนบิดา
พระเทพวงศา (บุญสิงห์) มีบุตร 2 คน คือ ท้าวพ่วย
และท้าวจันทบุรม (เสือ) สมัยที่พระเทพวงศา
(บุญสิงห์) เป็นเจ้าเมืองเขมราฐนี้ ได้มีใบบอกกราบบังคมทูลพระกรุณาขอตั้ง บ้านค้อใหญ่ขึ้นเป็นเมือง ขอพระราชทานตั้ง ท้าวจันบุรม (เสือ)
ผู้เป็นบุตร เป็น พระอมรอำนาจ เป็นราชตระกูลอมรสิน ในปัจจุบัน)
เจ้าเมืองขอตั้งท้าวบุต เป็นอุปฮาด
ท้าวสีหราชเป็นราชวงศ์และท้าวสุริโย เป็นราชบุตร
จึงมีพรบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ พระราชทานอนุญาตตามที่ขอ
และพระราชทานนามเมืองที่ตั้งใหม่ตามนามของพระอมรอำนาจว่า เมืองอำนาจเจริญ
ตั้งแต่พุทธศักราช 2410 เป็นต้นมา
ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ
ได้เปลี่ยนแปลงระบบการ
ปกครองโดยการปฏิรูปการปกครองให้เข้าสู่ระบบบริหารราชการแผ่นดินแบบยุโรปตามแบบสากล
เป็นเทศาภิบาลเมื่อพุทธศักราช 2429 ถึง พุทธศักราช 2445
โดยยกเลิกการปกครองแบบเดิมที่ให้มีเจ้าเมือง พระอุปราชราชวงศ์ และราชบุตร
ที่เรียกว่าอาญาสี่ 1 นับแต่ปีพุทธศักราช 2429
โดยยกเลิกการปกครองแบบเก่า คือ ยกเลิกตำแหน่งอาญาสีสืบสกุลในการเป็นเจ้าเมืองนั้นเสีย
จัดให้ข้าราชการจากราชสำนักในกรุงเทพมหานครมาปกครอง เปลี่ยนชื่อตำแหน่งผู้ผกครองจากเจ้าเมือง
มาเป็นผู้ว่าการเมืองแทนและปรับปรุงการปกครอง
หัวเมือมณฑลอีสานจึงยุบเมืองเล็กเมืองน้อยรวมเป็นเมืองใหญ่ ยุบเมืองเป็นอำเภอ เช่น
เมืองเขมราฐธานี เมืองยศ(ยโสธร) เมืองหยาด
(มหาชนะชัย) เมืองลุมพุก (คำเขื่อนแก้ว) เมืองขุหลุ (ตระการพืชผล)
เมืองอำนาจเจริญไปขึ้นการปกครองกับจังหวัดอุบลราชธานี
ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
อำเภออำนาจเจริญจึงได้แต่งตั้งนายอำเภอปกครองนายอำเภอคนแรก คือ
รองอำมาตย์ดทหลวงเอนกอำนาจ (เป้ย สุวรรณกูฏ)
พุทธศักราช 2455 – 2459
ต่อมาประมาณพุทธศักราช 2459 ย้ายจากที่เดิม (บ้านค้อ บ้านอำนาจ
อำเภอลืออำนาจในปัจจุบัน) มาตั้ง ตำบลบุ่ง ซึ่งเป็นที่ตั้งเมืองในปัจจุบัน
ตามคำแนะนำของพรยาสุนทรพิพิธ เมืองครั้งดำรงตำแหน่งเลขามณฑลอีสาน ได้เดินทางมาตรวจราชการโดยใช้เกวียนเป็นพาะนมีความเป็นว่าหากย้ายอำเภอมาตั้งใหม่ที่บ้านบุ่ง
ซึ่งเป็นชุมชนและชุมทางสี่แยก ระหว่างเมืองอุบล – มุกดาหาร และเมืองเขมราฐ – เมืองยศ
(ยโสธร) โดยคาดว่าจะมีความเจริญยิ่งขึ้นในอนาคต
โดยใช้ชื่อว่า อำเภอบุ่ง (เสนอแนะย้ายพร้อมกับอำเภอเดชอุดม ย้ายจากเมือง
ขุขันธ์ (ศรีสะเกษ) มาขึ้นกับจังหวัดอุบลราชธานี) และยุบเมืองอำนาจเจริญเดิมเป็นตำบลชื่อว่า
ตำบลอำนาจเจริญ ซึ่งชาวบ้านขอบเรียกว่า
เมืองอำนาจน้อย อยู่ในเขตท้องที่อำเภอลืออำนาจในปัจจุบัน ต่อมาในปีพุทธศักราช 2482
จึงเปลี่ยนชื่อจาก อำเภอบุ่งเป็นอำเภออำนาจเจริญ
ขึ้นการปกครองกับจังหวัดอุบลราชธานี
ต่อมาได้มีพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดอำนาจเจริญ
พุทธศักราช 2536
ซึ่งมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม พุทธศักราช 2536 ตรงกับวันพุธ แรม 3 ค่ำ เดือน 10 ปีระกา ได้ยกฐานะอำเภออำนาจเจริญ เป็นจังหวัดอำนาจเจริญ โดยให้แยกอำเภออำนาจเจริญ (อำเภอลืออำนาจในปัจจุบัน)) รวม 6 อำเภอ และ 1
กิ่งอำเภอ โดยแยกออกจากการปกครอง
จังหวัดอุบลราชธานี
รวมกันขึ้นเป็นจังหวัดอำนาจเจริญ ราชกิจจานุเบกษา ฉบับพิเศษ หน้า 4
– 5 – 6 เล่ม 110 ตอนที่ 125 ลงวันที่ 2
กันยายน พุทธศักราช 2536
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น